Kombucha: Wat is het en hoe maak je het zelf?

De laatste jaren is in Nederland niet alleen de interesse in kefir toegenomen, ook heerst er momenteel een ware kombucha-hype. Net als kefir, is kombucha het resultaat van een fermentatieproces. Toch verschilt de manier waarop kombucha wordt gemaakt aanzienlijk met kefir. Aangezien het voornaamste ingrediënt van kombucha thee is, wordt het drankje ook wel eens ‘gefermenteerde thee’ genoemd.  Kombucha wordt, net als kefir, in verband gebracht met tal van gezondheidsvoordelen. De heerlijke frisse smaak in combinatie met deze gezondheidsvoordelen zorgen ervoor dat steeds meer mensen deze probiotische drank graag eens willen proberen.

Tegenwoordig kunt u kombucha in steeds meer (biologische) supermarkten vinden. Daarnaast staat deze gezonde drank ook steeds vaker op de menukaart van hippe cafés en restaurants. De prijs van een flesje of glaasje kombucha is vaak echter erg hoog, terwijl u het ook eenvoudig zelf kunt maken. Hoe u dat precies doet? Dat leest u in dit artikel!

In dit artikel leest u daarnaast ook:

• Wat kombucha is
• Waar kombucha vandaan komt
• Hoe kombucha eenvoudig zelf gemaakt kan worden
• Of kombucha beter gekocht of zelf gemaakt kan worden
• Wat de gezondheidsvoordelen van kombucha zijn
• De belangrijkste verschillen en overeenkomsten tussen kefir en kombucha
• Welke variaties er met kombucha mogelijk zijn

Wat is kombucha precies?

U heeft waarschijnlijk al wel eens van de term ‘kombucha’ gehoord, maar wat is het eigenlijk precies? De basis van kombucha is groene of zwarte thee, waar suiker of honing aan wordt toegevoegd. Daarna wordt er een zogenoemde ‘kombucha-zwam’, ook wel SCOBY genoemd, aan de thee toegevoegd. Een kombucha-zwam is een bacteriecultuur die ervoor zorgt dat de suiker in de thee wordt omgezet (gefermenteerd) en dat er daarvoor in de plaats talloze gezonde bacteriën aan de drank worden toegevoegd. Het resultaat van het fermentatieproces is een frisse, licht zurige drank die direct gedronken kan worden. De suiker die tijdens de bereiding van kombucha wordt toegevoegd verdwijnt vrijwel volledig uit de gefermenteerde thee, wat het een suikerarm product maakt.

De exacte smaak van de kombucha is afhankelijk van de duur van het fermentatieproces. Als u zelf kombucha gaat maken, dan kunt u zelf de smaak van de drank beïnvloeden door het langer of juist korter te laten fermenteren. Geen enkele kombucha is hierdoor qua smaak gelijk, wat het zo ontzettend leuk maakt!

Heerlijke authentieke Kombucha

Geschiedenis van kombucha

Hoewel de kombucha-hype past een aantal jaar in Nederland heerst, wordt deze gezonde drank elders op de wereld al honderden jaren gedronken. Waar dit drankje precies haar oorsprong vindt is niet helemaal duidelijk. Wel is het zo dat deze frisse, gefermenteerde thee ontzettend populair is in China en Rusland. Gedacht wordt dan ook dat kombucha, net als kefir, uit het Oosten komt.

Ondanks dat de gezondheidsvoordelen van kombucha vroeger nog niet bekend waren, hadden de Chinezen en Russen al het gevoel dat het drinken van deze gefermenteerde drank heel wat kwaaltjes kon voorkomen en genezen. Tegenwoordig weten we een stuk meer over de talloze gezondheidsvoordelen van kombucha, hetgeen ervoor heeft gezorgd dat deze gefermenteerde drank ook niet meer uit de West-Europese en Amerikaanse keuken weg te denken is.

Heerlijke kombucha maken: Een eenvoudige handleiding

Bent u overtuigd en wilt u ook graag beginnen met kombucha maken? We hebben een eenvoudig stappenplan voor u gemaakt, zodat u direct aan de slag kunt met het maken van heerlijke gefermenteerde thee!

Recept afdrukken

Authentieke Kombucha Maken (recept)

Met dit eenvoudige recept kunt u 3 liter authentieke kombucha maken. Voor het maken van kombucha heeft u slechts enkele benodigdheden nodig, waaronder een kombucha-zwam (SCOBY), een weckpot, een kunststof zeef, glazen drinkflessen en een kaasdoek of theedoek. Het belangrijkste ingredient in kombucha is zwarte of groene thee. Daarnaast voegt u tijdens de bereiding ook suiker en een starter aan de kombucha toe.

Voorbereidingstijd5 min

Bereidingstijd10 min

Gang: Drankjes

Keuken: Chinese

Trefwoord: kombucha, kombucha maken, kombucha recept

Porties: 15

calorieën: 4kcal

Equipment

• Glazen weckpot met een inhoud van 3 liter
• Een kunststof bolzeef (7 centimeter, 10 centimeter of 14 centimeter)
• Houten of kunststof lepel
• Een trechter
• Kaasdoek, theedoek of servetje, inclusief een elastiekje
• Glazen drinkflessen om de kombuchadrank in te bewaren
• Een steelpan om het water te koken

Ingrediënten

• Een kombucha-zwam (ook wel SCOBY genoemd)
• Kristalsuiker of biologische (riet)suiker
• (Biologische) zwarte of groene thee
• Kombucha starter (of appelazijn)
• Water

Instructies

• Breng 750 ml water aan de kook in een pan en laat hier 2 of 3 groene of zwarte theezakjes ongeveer 15 minuten in trekken
• Haal de theezakjes na 15 minuten uit het water en voeg ongeveer 150 tot 200 gram kristalsuiker of rietsuiker aan de thee toe. Geen zorgen: vrijwel al het suiker zal tijdens het fermenteren uit de kombucha verdwijnen.
• Haal de thee van het vuur en laat het goed afkoelen. Voeg 2250 ml koud water aan de thee toe.
• Als de thee, samen met het zojuist toegevoegde water, voldoende is afgekoeld (maximaal 40 graden Celcius) mag u de thee in de weckpot gieten.
• Doe vervolgens de 50 ml kombucha starter of 50 ml appelazijn in de weckpot
• Leg vervolgens de kombucha-zwam (SCOBY) in de weckpot. Gebruik hiervoor bij voorkeur een kunstoffen lepel (geen metaal!)
• Bind de kaasdoek, theedoek of het servetje met een elastiekje om de opening van de weckpot. Wij raden u af om de weckpot met de originele deksel volledig af te sluiten, omdat er zuurstof bij de bereiding moet kunnen komen.
• Zet de weckpot met de kombucha ergens op een donkere plek (bijvoorbeeld in een kastje), bij voorkeur op kamertempatuur (tussen de 22 en 26 graden Celsius).
• De kombucha heeft nu tussen de 6 en 14 dagen nodig om te fermenteren. Laat de kombucha de eerste 6 dagen met rust.
• Na 6 dagen is het tijd om voor de eerste keer te proeven. Als het goed is heeft zich een nieuwe kombucha-zwam gevormd boven de oorspronkelijk SCOBY. Steek hier voorzichtig een rietje onder en neem een klein slokje van de drank. Als u de kombucha nog te zoet vindt, dan kunt u de weckpot weer afdekken en het een aantal dagen langer laten fermenteren. Wanneer de kombucha klaar is, is afhankelijk van uw eigen smaak. Hoe langer u de kombucha laat fermenteren, hoe zuurder het wordt. U kunt een fermentatietijd tussen de 6 en 14 dagen aanhouden. Proef vanaf dag 6 elke 2 dagen en ga door met de volgende stap als u de smaak lekker vindt.
• Het is tijd om de kombucha te oogsten! Haal zowel de oorspronkelijke kombucha-zwam als de nieuw gevormde SCOBY voorzichtig uit de weckpot en leg ze in een diep bord. Doe hier vervolgens wat van de kombuchadrank bij.
• Zet het zeefje op de trechter en zet de trechter vervolgens op de opening van de glazen drinkfles. Giet vervolgens de kombucha door het zeefje en de trechter in de glazen drinkflessen. Zorg ervoor dat je ongeveer 250 ml van de kombucha bewaart als starter voor de nieuwe bereiding.
• Bewaar de glazen drinkflessen met kombucha bij voorkeur in de koelkast. Het langdurig buiten de koelkast bewaren van kombucha in afgesloten drinkflessen zou ervoor kunnen zorgen dat de flessen ontploffen. De fermentatie gaat tenslotte nog steeds door!
• Herhaal de bereiding door dezelfde stappen te volgen. Gebruiker als starter ongeveer 250 ml van de geoogste kombucha. Gebruik daarnaast maar één van de kombucha-zwammen. De nieuw gevormde SCOBY kunt u in de koelkast in een glazen pot met een klein laagje kombucha bewaren. Ook kunt u het weggeven of gebruiken voor het maken van kombucha in een seperate weckpot.
• En nu is het tijd om te genieten van heerlijk, gezonde kombucha. Smakelijk!

Kant-en-klare kombucha kopen of zelf maken?

Net als kefir, zien we ook kant-en-klare kombucha steeds vaker in schappen van natuurwinkels en zelfs supermarkten verschijnen. Maar kan je kombucha nu beter kant-en-klaar kopen of eenvoudig zelf maken? Hoewel het natuurlijk een persoonlijke keuze is, raden wij iedereen aan om kombucha gewoon lekker zelf te maken. De prijs van kant-en-klare kombucha is vaak erg hoog en het is altijd maar de vraag wat er precies allemaal in het gefermenteerde drankje is gestopt. Als u de kombucha zelf maakt, dan weet u precies welke ingrediënten erin zitten en onder welke (hygiënische) omstandigheden het is gemaakt. Daarnaast is het ook nog eens een stuk goedkoper en leuker om het zelf te brouwen.

Om kombucha te kunnen maken moet u wel over een aantal benodigdheden beschikken. Zo moet u eenmaal een zogenoemde ‘kombucha-zwam’, ook wel SCOBY genoemd, aanschaffen. Met deze SCOBY kunt u in principe de rest van uw leven gefermenteerde thee maken, want tijdens elke fermentatie (dus elke 6 tot 14 dagen) zal er een nieuwe zwam worden gevormd. Als u zou willen, dan zou u na een tijdje dus ook de mensen in uw omgeving een SCOBY cadeau kunnen doen, zodat ook zij zelf kombucha kunnen maken.

Vaak wordt gedacht dat het maken van fermentatiedrankjes, zoals kefir en kombucha, moeilijk is. Toch komt vrijwel iedereen hierop terug na het een aantal keren gedaan te hebben. Het maken van kombucha kost ongeveer een kwartiertje per 6 tot 14 dagen.

Prijsverschillen tussen kombucha kopen en zelf maken

Zelf kombucha maken is niet alleen ontzettend leuk, het kan u ook nog eens veel geld besparen. Bent u benieuwd wat precies het prijsverschil tussen kant-en-klare kombucha kopen en zelfgemaakte kombucha is? We hebben een overzichtelijke prijsberekening voor u gemaakt!

Zoals u in het bovenstaande overzicht ziet maakt u vooral als u net begint met het zelf maken van kombucha relatief hoge kosten. U moet een aantal benodigdheden eenmalig aanschaffen, waarna u in principe honderden liters kombucha kunt maken. De variabele kosten voor het maken van kombucha liggen vervolgens op ongeveer €1,20 per 3 liter kombucha, terwijl de prijzen van kant-en-klare kombucha variëren tussen de €22 en €36 per 3 liter. Het zelf maken van kombucha is na de eerste 3 liter dus al een stuk voordeliger!

Gezondheidsvoordelen van kombucha

Hoewel de heerlijke frisse smaak van kombucha voor de meeste mensen al voldoende reden is om deze drank zelf te gaan brouwen, biedt deze gezonde gefermenteerde thee ook nog eens tal van gezondheidsvoordelen. Veel van de gezondheidsvoordelen van kombucha zijn met wetenschappelijk onderzoek onderbouwd, maar feit blijft dat er nog veel onderzoek moet worden gedaan om alle gezondheidsvoordelen boven tafel te krijgen. We hebben een beknopt overzicht gemaakt van de belangrijkste gezondheidsvoordelen van kombucha.

#1 Kombucha stimuleert de spijsvertering

Dit gezondheidsvoordeel heeft het drankje voornamelijk te danken aan de verscheidenheid van organische zuren die in de gefermenteerde thee zitten. Het zuur in kombucha maakt het voor het lichaam gemakkelijker om vetten af te breken. Het is dan ook niet zonder reden dat veel mensen ervoor kiezen om kombucha te drinken als ze willen afvallen!

#2 Kombucha ondersteunt een gezonde darmflora

Een ander belangrijk gezondheidsvoordeel van kombucha is dat het de ontwikkeling van een gezonde darmflora ondersteunt. Dit gezondheidsvoordeel is het gevolg van de talloze gezonde bacteriën die tijdens het fermentatieproces aan de drank worden toegevoegd door de kombucha-zwam.

Door de probiotische werking van kombucha, kiezen steeds meer mensen ervoor om dagelijks een glaasje van deze gefermenteerde thee te drinken als alternatief voor dure probiotica uit de winkel.

#3 Kombucha heeft een ontgiftende werking

In 2014 heeft de Universiteit van Letland een onderzoek gepubliceerd waaruit blijkt dat kombucha een ontgiftende werking heeft. Kombucha bevat namelijk veel gluconzuur. Deze zuursoort zorgt ervoor dat giftige stoffen in de lever worden gebonden en worden uitgescheiden. Sommige mensen zweren daarom bij het drinken van kombucha tijdens een detoxkuur.

#4 Kombucha verbetert de mentale gezondheid

Vitamines B1, B6 en B12 zijn belangrijk in het bestrijden van depressies. En laat kombucha nu precies veel van deze specifieke vitamines bevatten! Daarnaast is dit brouwsel ook rijk aan vitamine C. Deze vitaminesoort staat erom bekend de afgifte van het stresshormoon cortisol af te remmen. Dagelijks een glaasje gefermenteerde thee drinken zou volgens velen dan ook een positief effect hebben op de mentale gezondheid!

#5 Kombucha werkt antibacterieel

Het laatste belangrijke gezondheidsvoordeel van kombucha is dat het antibacterieel werkt. Wellicht klinkt dit wat vreemd, want een kombucha-zwam (SCOBY) zorgt er toch júist voor dat er bacteriën aan de drank worden toegevoegd tijdens het fermentatieproces? Dat is helemaal juist, maar de gezonde bacteriën in kombucha zorgen er juist voor dat de slechte bacteriën in uw lichaam worden uitgeschakeld. Verschillende wetenschappelijke studies hebben het antibacteriële effect van kombucha tegen E. Coli, salmonella, campylobacter jejuni en stafylokokken aangetoond.

Verschillen en overeenkomsten tussen kefir en kombucha

Hoewel kefir (waterkefir en melkkefir) net als kombucha het resultaat is van een fermentatieproces, zijn er duidelijke verschillen. We hebben een overzicht gemaakt van de belangrijkste verschillen en overeenkomsten tussen kefir en kombucha.

Verschillen tussen kefir en kombucha

• Het voornaamste ingrediënt van kefir is kraanwater (bij waterkefir) en melk (bij melkkefir), terwijl het voornaamste ingrediënt van kombucha thee is.
• De fermentatietijd van kefir ligt tussen de 24 en 48 uur, terwijl de fermentatietijd van kombucha (afhankelijk van de gewenste smaak) tussen de 6 en 14 dagen ligt.
• Kefirculturen zijn talloze kleine kefirkorreltjes (bij waterkefir) of kefirbloemetjes (bij melkkefir), die in hoeveelheid toenemen tijdens de fermentatie. Kombucha wordt gemaakt met één kombucha-zwam (ook wel SCOBY genoemd) en tijdens de fermentatie vormt er één nieuwe zwam boven de oorspronkelijk kombucha-zwam.
• Kefirculturen zijn doorgaans minder kwetsbaar dan een kombucha-zwam. Tijdens het bereiden van kombucha is het daarom extra belangrijk om uiterst hygiënisch te werken.

Overeenkomsten tussen kefir en kombucha

• De gezondheidsvoordelen van kefir en kombucha komen voor een groot deel overeen. Zo staat kefir, net als kombucha, erom bekend een positief effect te hebben op de darmflora, de spijsvertering en de mentale gesteldheid.
• Zowel voor het zelf maken van kefir als kombucha hoeft u éénmalig kefirculturen (bij kefir) of een kombucha-zwam (bij kombucha) aan te schaffen, waarna u in principe de rest van uw leven deze gefermenteerde drankjes kunt maken.
• Zowel kefirculturen als kombucha-zwammen (SCOBY) kunnen niet goed tegen metaal en hoge temperaturen. Tijdens de bereiding moet daarom altijd met plastic hulpmiddelen worden gewerkt. Daarnaast moet u tijdens de bereiding van kombucha de thee altijd goed laten afkoelen alvorens u de SCOBY eraan toevoegt.
• Zowel waterkefir als kombucha leent zich voor een tweede fermentatie. Melkkefir leent zich hier niet voor.
• Zowel waterkefir als kombucha zijn volledig veganistisch. Melkkefir is wel geschikt voor vegetariërs, maar niet voor veganisten (door het voornaamste bestandsdeel: melk).